*** Hanneke blogt
Ik schrijf stukjes over spiritualiteit. Ik dobber een paar dagen op een bepaald woord of onderwerp,
lees wat de oude geschriften en gerespecteerde leraren erover zeggen,
luister naar interviews en Dharma talks en oefen mijzelf er
vervolgens in om de juiste woorden te vinden die ik graag met je deel.
‘Mijn leraren leerden mij tenminste nog over Nisargadatta, ja daar heb jij nooit van gehoord’, beweerde ze zelfverzekerd, om vervolgens met luide stem verontwaardigd te verkondigen dat er mensen in haar yogalessen waren die niet eens hun voet konden roteren terwijl dat zo belangrijk is voor het enkelgewricht. ‘Mensen zijn bang voor het onbekende wat yoga is’ ratelde ze door in een poging haar betoog te bekrachtigen nu ze mijn geamuseerde gezichtsuitdrukking zag.
Het zal niet de eerste keer zijn dat iemand haar opleiding de beste vindt en er zonder twijfel vanuit gaat dat ze meer van yoga weet dan anders-opgeleiden. Niets wereldlijk is yoga vreemd, ook competitief denken niet.
Yogadocent is een vrij beroep en iedereen kan zich dus zo noemen.
In India ontmoette ik een jongen die als tussenjaar een reis van zijn ouders had gekregen. Hij voelde zich een beetje verloren in dat drukke, overweldigende en confronterende land en besloot zich aan te sluiten bij een groep overwegend Westerse jongeren die een korte intensieve yogaopleiding volgde. Hoewel hij nog nooit yoga beoefend had lukte het hem om na een maand het 200-uurs Yoga Alliance diploma in ontvangst te nemen. Gelukkig begreep hij wel dat hij nog onvoldoende onderlegd was om les te gaan geven.
Ook in Nederland verschillen de opleidingen enorm. Niet alleen in duur, ook in lesstof, opvatting en filosofische diepgang is er keuze te over en aangezien er geen eenheid is over wat er onder yoga verstaan wordt, is het aanbod net zo gevarieerd geworden als de vele verschillende meningen rijk zijn.
Iedereen heeft tegenwoordig van yoga gehoord al weten maar weinig mensen wat het echt inhoudt. De meeste mensen, inclusief mensen die het beoefenen, denken dat yoga het doen van lichaamshoudingen (asanas) is en vaak wordt het zelfs een sport genoemd.
Helemaal geen vreemde gedachte, want dat is wat je ziet en de oefeningen worden door velen als prettig en zelfs helend ervaren.
Dat het uit India komt en al duizenden jaren oud zou zijn geeft het een extra exotisch tintje.
Maar wat is yoga?
Er zijn inmiddels zoveel definities van yoga ontstaan, dat ik ze soms meerdere keren moet lezen om ze ontwarren voor ze begrepen kunnen worden. Het lijkt er dikwijls op dat een eigen definitie van yoga autoriteit geeft.
‘Yoga is het beteugelen van alle wervelingen in de geest’, schreef Patanjali ooit.
De meningen verschillen of dat 200 jaar vóór of 200 jaar ná Christus geweest is.
Hoe dan ook, lang geleden zou hij de zogenaamde Yoga Sutras geschreven hebben. Een bundeling aforismen waarin hij o.a. uitlegt hoe we tot yoga kunnen komen, de eenwording met het hoogste. Dat schrijft hij in sutra 1.3, namelijk
‘Op dat moment (het moment waarop alle wervelingen dus alle mind-stuff stil is geworden) verblijft de waarnemer in zijn/haar ware natuur’.
Op dat moment is bewustzijn zich bewust van zichzelf. Dit is het doel van de beoefening van yoga zoals beschreven in de Yoga Sutras door Patanjali.
Patanjali spreekt met geen woord over downward facing dog, de heldhoudingen of zelfs maar over goed of fout.
Het idee dat yoga zoals we het tegenwoordig beoefenen al duizenden jaar oud is is behoorlijk op losse schroeven komen staan door diepgaand onderzoek door The Hatha Yoga Project en het boek Yoga Body van Mark Singleton.
Veel van de yogahoudingen die we tegenwoordig beoefenen blijken nog geen 100 jaar oud te zijn en oorspronkelijk helemaal niet uit India te komen.
Inmiddels spreken we daarom van klassieke en moderne yoga. De laatste wordt ook wel postrual yoga genoemd om aan te geven dat we er tegenwoordig een overwegend fysieke vorm van hebben gemaakt.
Dat was duizenden jaren geleden heel anders. In de Yoga Sutra’s die ik eerder al noemde, komt het woord asana slechts in twee (anderen zeggen drie) van de 198 verzen voor en dan in de betekenis van zetel, de zithouding tijdens meditatie.
Pas veel later, namelijk in de late Middeleeuwen begint men in het gebied wat we nu India noemen, enkele fysieke houdingen te beschrijven en te illustreren.
In één van de cursussen die ik volgde leerde ik dat de wereldberoemde yogaleraar (guru) B.K.S Iyengar bewust een aantal aspecten uit de totaliteit van yogabeoefening (zoals langdurig mantra’s chanten, offerrituelen uitvoeren en pure devotie aan een god) nauwelijks benadrukt heeft omdat ze teveel omvattend en te moeilijk zouden zijn voor de moderne mens. Het is niet de cultuur waarin wij grootgebracht zijn en wij willen ons doel het liefst snel en zonder poes pas bereiken.
Een andere reden waarom het fysieke van yogabeoefening zo belangrijk is geworden, zo leerde ik, ligt in het feit dat de moderne mens niet goed meer kan voelen. Zowel Tibetaanse lama’s die in de VS gingen onderwijzen als andere leraren uit het Verre Oosten zoals Osho stuitten op deze barrière. De moderne mens heeft het denken zo belangrijk gemaakt dat bewustwording van wat er zich onder onze kin afspeelt tot inferieur en oppervlakkig is verworden. Ons lichaam is buiten onszelf komen te staan. Het is een object geworden dat eruit moet zien zoals wij ‘bedenken’ en wat het altijd moet doen. Vooral Osho heeft methoden ontwikkeld die ons volledig uit ons voortdurende denken kunnen halen waardoor er ruimte ontstaat voor intuïtie, zelfreflectie en bewustwording. Meditatietechnieken overigens die op veel onbegrip en zelfs afgunst kunnen rekenen, vooral bij hoofdmensen uiteraard.
Ook de beoefening van yoga blijkt door de eeuwen heen, net als zoveel in het leven, onderhevig te zijn aan veranderingen en ontwikkelingen.
Er zijn mensen die zich fel verzetten tegen de moderne opvatting, juist in een tijd waarin een ongekend groot aantal mensen yoga niet meer afwijst en het zelfs omarmt, al was het maar een klein aspect ervan. Nog geen 100 jaar geleden was het ondenkbaar dat yoga wereldwijd beoefend zou worden en dan met name door vrouwen. Dat het lichtvoetiger, vrolijker en milder is geworden maakt het wellicht uitnodigender voor een groot publiek, terwijl degenen die echt de inwaartse reis willen maken dat zeker zullen doen.
** In deze blog heb ik stukjes verwerkt uit mijn luisterboek Yamas & Niyamas en uit het e-book dat ik schreef bij de online cursussen die ik op Soofos deel. https://www.hanneke-norbruis.com/shop-gratis/shop/