Functionele Yoga

Het feit dat iedereen uniek is, had ik inmiddels al zo mooi geleerd vanuit Ayurveda en hielp me bij het lesgeven en masseren. Nu kwam daar deze kennis bij die niet alleen mijzelf bevrijdde van allerlei concepten en blokkades, maar die mij motiveerde om anders les te geven. 

Een paar jaar geleden verbleef ik in een ashram in Europa waar we dagelijks klassieke hatha yoga (ja, er zijn inmiddels heel wat variaties ontwikkeld), kriya yoga, karma yoga, yoga nidra, trataka en meditatie beoefenden.

We leverden onze telefoons in zodat we niet afgeleid zouden raken en na de Shankhaprakshalana, maag- en darmreiniging, waren we klaar om in de stilte in onszelf te gaan.

Sirsasana (de hoofdstand) moet, zo werd ons verteld, vrij in de ruimte beoefend worden.

Nou beoefende ik al langere tijd yoga, waaronder de hoofdstand, en runde zelfs al jaren mijn eigen yogastudio, maar als ik de hoofdstand beoefen dan sta ik altijd bij een muur, zeker als er anderen om me heen lopen.

Mensen die nog nooit de hoofdstand hebben beoefend en het midden in de zaal leren, vallen, daar kun je donder op zeggen.

Je staat immers omgekeerd, ziet en ervaart dus alles op z'n kop en moet daardoor op zoek naar een nieuw evenwicht.

Dat omvallen gaat vaak met flinke klappen en knallen gepaard en ook gegil, gejoel en opwinding, want het is best spannend en als het lukt voel je je een stukje stoerder en opgelucht.

In 2009 is mijn meniscus ingescheurd waardoor diepe kniebuigingen lastig en soms zelfs onmogelijk voor mij zijn geworden. Maar ik heb mij hierin aangepast en inmiddels kan ik weer veel, al zou een onverwachte beweging fataal kunnen zijn en als yogadocent kan ik het me niet permitteren om weken uit de running te raken.

Dus ik beoefen mijn hoofdstand stilletjes bij de muur, tot grote ergernis van de lerares, want ze staat erop dat ik het vrij in de ruimte beoefen en wordt op een gegeven moment zelfs boos op me, maar ik blijf rustig en laat me niet ompraten om iets te doen waarvan ik de voors en tegens goed heb afgewogen.

Na de lunchpauze komen we elkaar in de gang tegen en ze biedt mij haar excuses aan. Ze was te ver gegaan vond ze, ze had me niet mogen dwingen, maar ze gunde me zo dat ik over mijn angst heen zou komen.

De volgende dag besluit ik haar in de les te vragen waarom de hoofdstand zo belangrijk is. Dat weet ik uiteraard zelf heel goed, maar ik wil haar uitleg horen. Ze vertelt welke klieren erdoor gestimuleerd worden en alle andere positieve effecten, maar de belangrijkste reden, en daarom wordt het ook de koning-asana (houding) genoemd, is het feit dat het hoogste chakra, Sahasrara chakra, wordt gestimuleerd.

Ik dank haar voor haar antwoord en hoop dat ze, door het zelf geformuleerd te hebben, begrijpt dat de hoofdstand dus ook bij de muur beoefend kan worden.

Een selfie maken van Sirsasana binnen 10 seconden is een uitdaging ;-)

Er zijn vooral de laatste decennia heel wat regeltjes in yoga geslopen. 

Dat heeft in eerste instantie te maken met de invloed en populariteit van Pattabhi Jois en B.K.S Iyengar in de jaren '80 en '90 van de vorige eeuw.

Het fysieke aspect van yoga heeft daardoor de overhand genomen waardoor het voor meer mensen uitvoerbaar en bereikbaar lijkt te zijn. 

Bovendien maakte het geitenwollensokken en muffe achterkamertjes imago plaats voor het signatuur van gezond, in balans en succesvol.

Ik hoorde het Paul Grilley ooit mooi uitleggen in een interview dat ik helaas niet meer terug kan vinden.

Hij vertelde dat door de populariteit van korte yogadocenten-opleidingen er keuzes gemaakt zijn in wat er geleerd wordt en hoe de toekomstige docent het geleerde over gaat brengen.

Een 200-uurs opleiding is immers erg kort. Je mag jezelf daarna yogadocent noemen, maar eigenlijk is het een basis van waaruit je verder gaat studeren en ontwikkelen.

Tijdens mijn 500-uurs opleiding in India ontmoette ik een Engelse student die van zijn ouders een reis door India had gekregen als afstudeer-cadeau. Hij had nog nooit yoga beoefend, maar de 200 uurs-opleiding leek hem wel wat. Hij deed vreselijk zijn best, was intelligent genoeg om ruimschoots voor het theoriegedeelte te slagen en had na een maand het Yoga Alliance diploma op zak. Gelukkig begreep hij wel dat hij nu nog geen les moest gaan geven.

In 200 uur kan je uiteraard lang niet alles wat yoga inhoudt leren, ontwikkelen en integreren, dat is een proces van jaren, eerst voor jezelf en dan in relatie tot anderen. Als die kennis en ervaring een natuurlijk onderdeel van jezelf zijn geworden heb je minder regeltjes nodig en kun je al heel snel zien wie er voor je staat in je les.

Het is onmogelijk om iedereen hetzelfde te leren en om te verwachten dat iedereen het op dezelfde wijze kan of zal uitvoeren. Het tegenargument is vaak veiligheid, maar het eigene en unieke van ieder individu negeren is uiteraard juist onveilig.

Naast Yin Yoga hebben Paul en Suzie Grilley Functionele Yoga en -Anatomie ontwikkeld.

Een beetje vreemde term want alles in traditionele yoga is functioneel en niets gebeurt zonder reden, maar de Grilley's zijn tot deze naam gekomen om aan te geven dat het er in yogahoudingen niet omgaat hoe het er aan de buitenkant uitziet (esthetiek), maar dat zowel de docent als de leerling de functie van de houding leren begrijpen (functioneel).

Yoga was namelijk inmiddels enorm populair geworden onder (ex)dansers, performers, turners en andere mensen die fysiek tot van alles in staat zijn en goed getrainde lichamen hebben. Ze verschenen in sfeervolle fotoproducties in en op tijdschriften, waardoor ook speciale yogakleding en accessoires een enorme trend werden, ze maakten video's voor YouTube en begonnen op social media steeds meer invloed te krijgen.

Paul Grilley had uit eigen ervaring geleerd dat je kunt oefenen wat je wilt maar dat je sommige houdingen nooit zult kunnen uitvoeren.

Hoe kan het dat de één zonder veel oefening zijn been heel ver opzij uit kan draaien, terwijl jij nog steeds niet verder komt dan 45 graden. Wat is het dat als je volledig ontspannen in Savasana ligt, de docent een tikje tegen je voet aangeeft en zegt 'ontspan'. 'Huh? Ik ben toch ontspannen?' Waarom kan de een ver achteroverbuigen en de ander niet? Is dat alleen een kwestie van veel oefenen, intentie en overgave? Hoe kan het dat goed getrainde sporters moeite hebben met yogahoudingen?

Het feit dat iedereen uniek is, had ik inmiddels al zo mooi geleerd vanuit Ayurveda en hielp me bij het lesgeven en masseren. Nu kwam daar deze kennis bij die niet alleen mijzelf bevrijdde van allerlei concepten en blokkades, maar die mij motiveerde om anders les te geven. 

• Ik schreef eerder dit blog 'Waarom zou je de hoofdstand doen'.
• Je kunt hier nalezen hoe de FatYogis (Marcel en Anat †) Functional Yoga uitleggen. Het is Engelstalig en door erop te klikken verlaat je mijn website.

Bij de functionele benadering van yoga wil ik overigens wel de kanttekening maken dat niet alles (direct) waarneembaar is, wat niet wegneemt dat de voordelen er wel degelijk zullen zijn. Savasana (rebound) direct na de beoefening is daarom niet alleen heel erg prettig, maar ook uitermate belangrijk.